Θανάσης Λερούνης: Αιχμάλωτος των Ταλιμπάν

Εδώ και καιρό, πίστευε ότι ίσως θελήσουν να του κάνουν κακό. Σύμφωνα με την πηγή της πληροφορίας, ήταν κάτι το οποίο ουδέποτε μοιράστηκε με τους δικούς του ανθρώπους, την οικογένεια ή τους φίλους του στην Ελλάδα, για να μην ανησυχήσουν.
Παρ’ όλα αυτά ο Θανάσης Λερούνης, ο Έλληνας δάσκαλος που ευεργέτησε όσο κανείς άλλος την φυλή των Καλάς στο Πακιστάν, ούτε που διανοήθηκε να εγκαταλείψει τη θέση του ανάμεσά τους. «Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου μακριά τους ή τον χρόνο μου να σπαταλιέται σε κάτι άλλο, ανήκω στην οικογένεια τους και θέλω να παραμείνω εκεί» δήλωνε σε ανύποπτο χρόνο στις ελληνικές εφημερίδες λίγο καιρό πριν. Εν τω μεταξύ και για να προστατέψει τους Καλάς και τον ίδιο, η Πακιστανική κυβέρνηση τού είχε διαθέσει δυο ένοπλους φρουρούς – συν έναν ακόμη που είχαν βάλει οι κάτοικοι των χωριών να τον συνοδεύει, για να φροντίζουν την προσωπική του ασφάλεια. Δεν στάθηκαν όμως αρκετοί…


Νυχτερινή εισβολή
Σαν μαχαιριές στην σκληρή βραχώδη γη, χαίνουν οι εύφορες κοιλάδες των Καλάς. Δύσβατα μονοπάτια οδηγούν στα διάσπαρτα χωριά τους, μέσα από αρχαία περάσματα που χαράχθηκαν στον Ινδοκαύκασο, σε μερικά από τα πιο αδιαπέραστα βουνά του κόσμου. Σε αυτή τη γη ζει τα τελευταία 2.500 χρόνια η αρχαία φυλή τους, που σύμφωνα με κάποιους μελετητές, κατάγεται από τον Μέγα Αλέξανδρο και τους στρατιώτες του, οι οποίοι πέρασαν από εκεί το 327 π.Χ.
Οι μέρες αρχίζουν να ψυχραίνουν από τον Σεπτέμβριο, το υψόμετρο των 2.000 μέτρων συνηγορεί σε αυτό. Όπως κάθε βράδυ, έτσι και φέτος ο Θανάσης Λερούνης βρίσκεται στο Πολιτιστικό κέντρο «Καλασαντούρ», το κτίσμα που εδώ και χρόνια ονειρευόταν να φτιάξει για τους Καλάς και έγινε πραγματικότητα το 2004, με τη βοήθεια και τη χρηματοδότηση, μεταξύ άλλων της Hellenic Aid και του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών. Στα 2000 τ.μ. του, περιλαμβάνει μουσείο, σταθμό πρώτων βοηθειών, οικοτροφείο, σχολείο καλασικής παράδοσης, αίθουσα σεμιναρίων και βιβλιοθήκη.
Απ’ έξω στέκουν οι δυο Πακιστανοί φρουροί του και ο έμπιστος του από τους Καλάς. Τα τριγύρω χωριά και οικισμοί όμως είναι σχεδόν έρημα – απόψε όπως και τις προηγούμενες μέρες, πιστοί σε ένα πανάρχαιο κάλεσμα της παράδοσης τους, όπως η παράδοση επιτάσσει οι Καλάς έχουν συγκεντρωθεί μαζικά στην κηδεία ενός συγχωριανού τους, για να τον αποχαιρετήσουν.
«Ξυπνήσαμε γύρω στις πέντε το πρωί από φωνές» λέει η Ελισάβετ Μελά-Αθανασοπούλου, γλωσσολόγος του ΑΠΘ με ειδικότητα τη γλωσσολογική μορφολογία, η οποία ασχολείται με την καταγραφή των ελληνικών διαλέκτων και εκείνο το βράδυ διανυκτέρευε στο Ανίς, έναν οικισμό μόλις τέσσερα χιλιόμετρα από το μέρος όπου απήγαγαν τον Θανάση Λερούνη. «Τα πρώτα νέα έλεγαν ‘σκότωσαν τον Ατανάσι’, έτσι φωνάζουν οι Καλάς τον κύριο Λερούνη…» λέει η καθηγήτρια του ΑΠΘ, η οποία τελικά φυγαδεύθηκε από τους Καλάς την επόμενη μέρα.
Τι είχε συμβεί; Περισσότεροι από 15 οπλισμένοι κουκουλοφόροι Ταλιμπάν από την περιοχή του Νουριστάν στο Αφγανιστάν, βρίσκοντας έρημα τα χωριά, εισέβαλαν λίγο πριν ξημερώσει στο κέντρο των Καλάς αιχμαλωτίζοντας τους δυο φρουρούς του Λερούνη. Ο ένας Πακιστανός αστυνομικός πρόλαβε να διαφύγει και να καλέσει βοήθεια, ο σύντροφος του Έλληνα καθηγητή από τους Καλάς, βασανίστηκε ανηλεώς ξρεμασμένος ανάποδα μέχρι να ορκιστεί πίστη στο Ισλάμ και τελικά αφέθηκε να ζήσει. Όσοι ντόπιοι ήταν κοντά, έτρεξαν αναστατωμένοι για βοήθεια, όμως έφτασαν αργά: Ο Λερούνης ήταν άφαντος και ο άτυχος Πακιστανός αστυνομικός, νεκρός.



Ιερός πόλεμος
Σύμφωνα με το Associated Press, αυτόπτης μάρτυρας ανέφερε ότι οι απαγωγείς μιλούσαν τη διάλεκτο των Παστούν και ήταν Αφγανοί, ένα γεγονός που η Daily Telegraph χαρακτήρισε «έναρξη πολέμου των Ταλιμπάν κατά της φυλής των Καλάς, απογόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου».
«Ως ‘αλλόθρησκοι’, οι Καλάς έχουν εκδιωχθεί αρκετές φορές και περιοριστεί τελικά σε αυτές τις κοιλάδες», λέει η Μαρία Μανέτα, μέλος της ΜΚΟ «Έλληνες Εθελοντές», εκπαιδευτικός και συνεργάτις του Λερούνη την τελευταία 15 χρόνια. «Είναι παγανιστές, πιστεύουν και αυτοί σε δωδεκάθεο και πρεσβεύουν ότι κατάγονται από τον Μέγα Αλέξανδρο. Κάνουν θυσίες ζώων, οι γιορτές τους, για τη σοδειά, τη σπορά κ.ο.κ., παραπέμπουν σε αντίστοιχες της αρχαίας Ελλάδας, όπως τα ‘Ανθεστήρια’, ενώ πολλές λέξεις τους μοιάζουν με ελληνικές. Ανεξάρτητα από αυτά όμως, αποτελούν μια παράδοση που αξίζει να διαφυλαχτεί».

Ο Λερούνης είχε την πρώτη του επαφή μαζί τους το 1994, όταν βρέθηκε στο Ταμίρ ως ορειβάτης. Αισθάνθηκε ότι είναι κρίμα η Ελλάδα να μην είναι παρούσα εκεί. «Αντικρύζοντας τις άθλιες συνθήκες που ζούσαν, τους ρώτησε: ‘τι θα θέλατε από τους σύγχρονους έλληνες;’» διηγείται η Μαρία Μανέτα. «Ο δάσκαλος των Καλάς με τον οποίο μιλούσε, του απάντησε απλά – ένα σχολείο, για να μην πηγαίνουν τα παιδιά μας στα μουσουλμανικά. Μπουμπουρέτ, Ρουμπούρ και Μπερίρ. Στις τρεις κοιλάδες των Καλάς, οι μουσουλμάνοι είναι πλέον διπλάσιοι σε αριθμό από εκείνους».

Σήμερα, σπαρμένα ανάμεσα στα βουνά του Ινδοκαύκασου, τα 30 χωριουδάκια των Καλάς αριθμούν μόλις 4.000 κατοίκους και περιορίζονται πλέον στην περιοχή αυτή , που είναι από τις λιγότερο αναπτυγμένες του Πακιστάν. Μέχρι τον 19ο αιώνα ζούσαν στην αυτόνομη τοποθεσία του Καφιριστάν, τη «Χώρα των απίστων» (στα αραβικά, «καφίρ» σημαίνει άπιστος) και αριθμούσαν γύρω στο 1 εκατομμύριο ψυχές. Το 1886, ο σεϊχης Απτουραχμάν τους εξισλάμισε βίαια σκοτώνοντας όσους αρνήθηκαν να αλλαξοπιστήσουν. Έκτοτε, όσοι διέφυγαν, μετά και τη χάραξη των συνόρων από τους Άγγλους ανάμεσα στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν το 1948, βρέθηκαν να κατοικούν εκεί που τους συναντάμε σήμερα, σε πλήρη γεωγραφική απομόνωση - στην οποία όμως οφείλουν και την ως τώρα διάσωση του παραδοσιακού τρόπου ζωής τους, που διατηρεί αναλλοίωτα, μετά από 2.300 χρόνια, πολλά στοιχεία του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού.



Σχεδόν βέβαιοι ότι οι απαγωγείς του Θανάση Λερούνη προέρχονται από την περιοχή εκείνη που εξισλαμίστηκε τον 19οαιώνα και η οποία ονομάζεται Νουριστάν (στα αραβικά, σημαίνει «άνθρωποι που δέχθηκαν το φως»), οι Καλάς είδαν τον άνθρωπο που τους πίστεψε και τον πίστεψαν όσο κανέναν άλλο, να βρίσκεται παρά τη θέλησή του μακριά τους.
Η υποψία τους δε, επιβεβαιώθηκε τις επόμενες μέρες όταν έφτασαν τρεις επιστολές στα αγγλικά, με τον γραφικό χαρακτήρα του Θανάση Λερούνη. Η πρώτη έγραφε «τώρα είμαι στο Νουριστάν και ζω με μια ομάδα Ταλιμπάν, οι οποίοι φροντίζουν για τη ζωή μου και την ασφάλειά μου. Ειδοποιήστε τους συγγενείς μου, τα μέλη των Ελλήνων Εθελοντών και την πρεσβεία μας στο Ισλαμαμπάντ, ότι είμαι καλά και να μην ανησυχούν για μένα», ενώ οι άλλες δυο απευθύνονταν στην κυβέρνηση του Πακιστάν και απαιτούσαν την απελευθέρωση τριών ηγετών των ταλιμπάν και λύτρα 2 εκατομμυρίων δολαρίων.


«Φέρτε πίσω τον Ατανάσι»
Τις επόμενες μέρες σημειώθηκε η μεγαλύτερη κινητοποίηση πληθυσμού στην ιστορία των κοιλάδων. Ο πακιστανικός Τύπος ανάφερε με πηχιαίους τίτλους ότι για πρώτη φορά διαδήλωσαν γυναίκες χωρίς μπούργκα στη θεοκρατούμενη αυτή χώρα – μια ακόμη ιδιαιτερότητα των Καλάς που οι μουσουλμάνοι δεν είδαν ποτέ με καλό μάτι, όπως και το ότι οι Καλάς σε αντίθεση με ό,τι ισχύει στον μουσουλμανικό κόσμο, διαλέγουν μόνοι τους τον/την σύζυγό τους.
Στο Τσιτράλ, το πιο τουριστικό μέρος της περιοχής, Καλάς και μουσουλμάνοι ξεσηκώθηκαν και με πλακάτ, πανό και συνθήματα ζήτησαν από κοινού την απελευθέρωση του Έλληνα ευεργέτη τους, του ανθρώπου που εκτός από την προσφορά του σε υλικοτεχνική υποδομή, έφερε μαζί με τους Έλληνες Εθελοντές την ιδέα του σεβασμού και της ανεκτικότητας σε μια κοινότητα όπου μπορούν να συνυπάρξουν όλοι, μουσουλμάνοι και μη. Κι όλα αυτά σε μια περιοχή όπου εδώ και δεκαετίες οι φανατικοί φονταμενταλιστές καταστρέφουν με οξύ τα αγάλματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του Βούδα, από το Πεχάβαρ μέχρι το Αφγανιστάν, επειδή αντίκεινται στην πίστη τους…
Οι Καλάς μάλιστα δεν περιορίστηκαν στο να διαδηλώσουν απλώς, αλλά απείλησαν ακόμη και με μετανάστευση: «Το Πακιστάν δεν έχει κάνει τίποτα για εμάς. Εάν η κυβέρνηση δεν λάβει καμία σοβαρή ενέργεια, θα πάμε σε κάποια άλλη χώρα», δήλωσαν στη Daily Times οι αρχηγοί των φατριών, προειδοποιώντας ότι θα μεταναστεύσουν μαζικά από τα βουνά τους όπου ζουν επί χιλιετίες.
«Παλιότερα είχε έρθει στην κοιλάδα πολλή αστυνομία» μου λέει ο Ιάσονας Αθανασιάδης, ρεπόρτερ στη Μέση Ανατολή τα τελευταία 15 χρόνια. «Ο σκοπός ήταν να αποσοβήσει πιθανές βίαιες κινήσεις από τη μεριά των ισλαμιστών. Μέχρι και επίθεση αυτοκτονίας φοβόντουσαν τότε…»
Σε ταξίδι του στην περιοχή το 2007, όταν και γνώρισε προσωπικά τον Θανάση λερούνη, ο Αθανασιάδης, είχε την τύχη να διαπιστώσει από πρώτο χέρι τα τεκταινόμενα: «Οι Καλάς δεν είχαν ιδιαίτερο πρόβλημα με τους μουσουλμάνους της κοιλάδας, αλλά με εκείνους που ερχόντουσαν απ’ έξω», λέει. «Όσοι ζουν εκεί, παγανιστές ή μουσουλμάνοι, δεν οξύνουν την όποια αντιπαράθεση. Υπήρχαν και υπάρχουν όμως μεγάλες εντάσεις με μουσουλμάνους που έρχονται εκτός των κοινοτήτων και είναι ενίοτε φανατικοί, ιεροκύρηκες από το Καράτσι, Σαουδάραβες φονταμενταλιστές, ταλιμπάν… Αυτοί, χωρίς να έχουν ζήσει με τους Καλάς ή να καταλαβαίνουν τι είναι οι Καλάς, ερχόντουσαν προκατηλειμένοι απέναντί τους με σκοπό να τους προσυλητίσουν, με οποιονδήποτε τρόπο».
Την ίδια στιγμή, υπάρχουν ανταποκρίσεις – κυρίως βρετανών δημοσιογράφων, που αναφέρουν εμφατικά ότι οι Καλάς επί δεκαετίες απολάμβαναν κάποιου είδους ασυλίας στο Πακιστάν, τη στιγμή που άλλες θρησκευτικές ομάδες που διαβιούσαν στην παραμεθόριο -σιχ, ινδουιστές και χριστιανοί- είχαν σταδιακά εκδιωχθεί από εκεί. Απαγάγοντας τον Λερούνη, τον άνθρωπο που εθελοντικά και μόνο (κανένα μέλος των Ελλήνων Εθελοντών δεν είναι αμειβόμενο) εξασφάλισε σχολεία, νοσοκομείο και υποδομές - για καθαρό νερό, σπίτι μητρότητας κ.λπ., οι Ταλιμπάν «κήρυξαν τον πόλεμο στην κουλτούρα και την κληρονομιά» των Καλάς, σύμφωνα με την Daily Telegraph.
Η ίδια εφημερίδα, επικαλείται πρόσφατη δήλωση του ηγέτη των Ταλιμπάν μουλά Ομάρ, ο οποίος προκαλούσε ΝΑΤΟ και Αμερικανούς «να πάρουν μάθημα από την ιστορία της εισβολής του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην περιοχή και την ήττα του από τις φυλές των Παστούν τον 4ο αι. π.Χ.», ενισχύοντας έτσι την αντίληψη που δημιουργήθηκε αμέσως στους Καλάς, ότι ο Λερούνης ενόχλησε λόγω της αφοσίωσής του στη διατήρηση της αρχαίας κληρονομιάς τους.




Ένας ήσυχος άνθρωπος
Ο Λερούνης ωστόσο, ουδέποτε αναμίχθηκε σε διενέξεις – και αυτό αποτελεί και έναν ουσιαστικά σημαντικό λόγο για τον οποίο οι Καλάς και η ελληνική πρεσβεία στο Ισλαμαμπάντ ελπίζουν στην απελευθέρωσή του. Την εποχή που χτιζόταν το Καλασαντούρ, το σημαντικότερο ίσως έργο υποδομής που ονειρεύτηκε ο Λερούνης και το οποίο διασφαλίζει την ιστορική συνέχεια των Καλάς, για την πραγματοποίησή του εργάστηκαν μαζί με τον Έλληνα ευεργέτη τους, εξίσου παγανιστές όσο και μουσουλμάνοι Καλάς.











Σχέδια του Θανάση Λερούνη,
από σπίτια των Καλάς.


«Σε μια χώρα όπου η εκπαίδευση δεν είναι υποχρεωτική μέχρι και σήμερα» λέει η Μαρία Μανέτα, «μια πολυφυλετική χώρα, με πάρα πολλές διάλεκτους και τους Καλάς μέσα σε όλο αυτό το περιβάλλον να είναι μια μειονότητα, δεν είναι καθόλου εύκολη η επιβίωση. Ο Λερούνης διεκδίκησε και πέτυχε για λογαριασμό τους μια σειρά από πράγματα: να γίνουν σχολεία που να είναι μόνο γι’ αυτούς, και η γλώσσα τους να είναι αν όχι η μοναδική, από τις ελάχιστες σε όλο το Πακιστάν, που έχει επίσημη άδεια να διδάσκεται, εκτός από την επίσημη γλώσσα, τα ουρντού».
Πριν το πέρασμα του Λερούνη από τα μέρη τους, πράγματα που εμείς θεωρούμε αυτονόητα, όπως το τρεχούμενο νερό ή την αποχέτευση, για τους Καλάς, απλά δεν υπήρχαν. Στις κοιλάδες ακόμη και σήμερα, δεν υπάρχει τηλέφωνο. Ηλεκτρικό ρεύμα διαθέτουν μόνο μερικά κεντρικά κτίρια, κι αυτά μόνο λίγες ώρες μετά τη δύση του ηλίου. Οι περισσότερες οικογένειες υποσιτίζονται ενώ πολλά παιδιά πάσχουν από αβιταμίνωση. «Οι Καλάς είναι σαν μικρά παιδιά. Χρειάζονται την καθοδήγηση μας γιατί μόνοι τους δεν έχουν τη δυνατότητα, μορφωτικά και οικονομικά, να διεκδικούν πράγματα», επισημαίνει η Μαρία Μανέτα.

Ο προσωπικός ζήλος του Θανάση Λερούνη και της ΜΚΟ των Ελλήνων Εθελοντών, ήταν που έφεραν στον μακρυνό αυτόν τόπο κονδύλια και ανθρώπους, Έλληνες με διάθεση να προσφέρουν, κι έτσι σήμερα, κάθε καλοκαίρι, οι Γιατροί χωρίς σύνορα έχουν ένα ιατρείο να επανδρώσουν, προσφέροντας την υπηρεσία τους στους Καλάς.
«Όσοι δεν έχετε πάει σε εκείνα τα μέρη, πρέπει να καταλάβετε κάτι» μου τόνισε με ζέση στο Skype o Άκης Τεμπερίδης, ο δημοσιογράφος του περιοδικού 4Τροχοί, που μαζί με τη σύντροφό του Βούλα Νέτου, κάνουν τον γύρο του κόσμου με ένα 4Χ4, τα τελευταία δυο χρόνια και είχαν την τύχη να γνωρίσουν τον Λερούνη στις κοιλάδες, το 2007. «Οι Καλάς, είτε τους πονάει το δόντι τους και χρειάζονται μια ασπιρίνη είτε έχουν τα ψυχολογικά τους και θέλουν κάποιον να μιλήσουν, στον Θανάση πηγαίνουν. Είναι ο άνθρωπός τους με όλη τη σημασία της λέξης. Τον αποκαλούν με το μικρό του όνομα: Ατανάσι».
Το πόσο υπολήπτονται και αγαπούν οι Καλάς τον Λερούνη, φαίνεται και από το ότι μέχρι σήμερα, έχουν μεταβεί στα υψίπεδα του Νουριστάν δυο ομάδες πρεσβύτερων από τις φυλές των Καλάς, για να διαπραγματευτούν με τους Ταλιμπάν την απελευθέρωσή του.
Με την πρεσβεία μας στο Ισλαμαμπάντ και τον έλληνα πρέσβη Πέτρο Μαυροειδή -ο οποίος σύμφωνα με τις πληροφορίες τρέφει μάλιστα και προσωπική εκτίμηση στον Λερούνη- να κάνουν ό,τι μπορούν, παρόλα αυτά, η παρέμβαση της αντιπροσωπείας των Καλάς, κρίνεται καθοριστική. Ο λόγος είναι ότι η εξαμελής αποστολή από την κοιλάδα Μπουμπουρέτ, με επικεφαλής τον πρώην τοπικό άρχοντα της περιοχής, Αμπντούλ Ματζίντ, απαρτίζεται από προύχοντες της μουσουλμανικής κοινότητας, προκειμένου να πειστούν ευκολότερα οι Ταλιμπάν να ελευθερώσουν τον Θανάση Λερούνη.
«Έχω ζήσει δέκα χρόνια σε μεσανατολικές δικτατορίες, ξέρω να ξεχωρίζω πότε ένας λαός πραγματικά αγαπάει κάποιον και πότε το κάνει καταναγκαστικά…», λέει ο Ιάσων Αθανασιάδης. «15 χρόνια από τη μέρα που πρωτόπάτησε σε αυτή την κοιλάδα, ο Λερούνης ακόμη και σήμερα όπου κι αν πάει τον γεμίζουν γιρλάντες και δώρα. Τον σέβονται και τον αγαπούν κι εκείνος κατανοεί απόλυτα και αγαπάει αυτόν τον λαό. Παρόλο που δεν μιλάει τα τέλεια ουρντού ή τα καλασικά, η επικοινωνία που έχει με αυτούς τους ανθρώπους είναι πνευματική και πολύ πιο σημαντική από τη φραστική».
Τα τελευταία νέα θέλουν τέσσερα από τα έξι μέλη της επιτροπής απελευθέρωσης να παραμένουν στην περιοχή των Ταλιμπάν για τις διαπραγματεύσεις – ένα εγχείρημα ιδιαίτερα δύσκολο αυτή την εποχή που οι εχθροπραξίες μεταξύ των δυνάμεων του ΝΑΤΟ και των Ταλιμπάν βρίσκονται και πάλι σε έξαρση.




Ο Ατανάσι των Καλάς
Απομακρυσμένες από τον έκπτωτο κόσμο, σαν πράσινες οάσεις στην πέτρα, ανθοβολούν οι εύφορες κοιλάδες των Καλάς. Όσοι τις επισκέπτονται τις περιγράφουν σαν Εδέμ επί γης, έναν τόπο μυστικό που θυμίζει τη χαμένη κοιλάδα Σάνγκρι-Λα του Βρετανού συγγραφέα Τζέιμς Χίλτον στο μυθιστόρημά του «Χαμένος Ορίζοντας». Οι ορεινοί όγκοι περικυκλώνουν τις μικρές αυτές καταπράσινες χαράδρες όπου τα ποτάμια κατεβαίνουν ορμητικά όταν λιώνουν τα χιόνια και οι κάτοικοι σπεύδουν μαζικά να γιορτάσουν τα θεμελιώδη ζητήματα της ύπαρξης: τη γέννηση, τη σπορά και τη συγκομιδή, τη ζωή και το θάνατο.
Πριν σκοντάψει πάνω στους Καλάς, ο Λερούνης ήταν ορειβάτης. Για δέκα χρόνια όργωνε την ανατολική Ασία. «Για μένα αντιπροσωπεύει αυτό το νέο είδος Έλληνα, που έχει ξεπεράσει το κόμπλεξ της Δύσης – το να σπουδάζει στο Λονδίνο και να ψωνίζει στη Νέα Υόρκη ή το Παρίσι» λέει ο Αθανασιάδης. «Μας έμαθαν ότι πρέπει να αποστασιοποιηθούμε από το ανατολίτικο παρελθόν μας επειδή είμαστε Ευρωπαίοι και άρα πιο κοντά στις Βρυξέλλες απ’ ότι στο Κάιρο… Ο Λερούνης είχε φτάσει σε ένα άλλο επίπεδο, έκανε επανασύνδεση με το παρελθόν μας στην Ανατολή, μια περιοχή του πλανήτη με την οποία εμείς οι Έλληνες ως φυλή έχουμε πολύ μεγαλύτερη σχέση. Η ανατολή είναι η γειτονιά μας και γι’ αυτό νομίζω ότι αισθανόταν άνεση εκεί».
Κι έτσι όμως, η παραπάνω εξήγηση δεν ρίχνει φως στο γιατί ο Θανάσης Λερούνης για ποιο λόγο το έκανε ό,τι έκανε. Είναι οι Κάλας η δική του Σάνγκρι-Λα; Τα 18 ταξίδια του ως σήμερα και οι ισάριθμες αποστολές του, μαρτυρούν ότι ίσως ναι.
«Η ζωή μας εκεί είναι σαν παραμύθι, ζούμε μέσα στο θρύλο, που συναντάει την ιστορία, και όλα μαζί το παραμύθι. Δεν ξέρουμε ποιο είναι αληθινό και ποιο όχι», διαβάζω σε μια συνέντευξή του στην Ελευθεροτυπία πριν καιρό.
Μη έχοντας τη δυνατότητα να του μιλήσω, αρκούμαι σε όσα μαρτυρούν γι’ αυτόν όσοι τον γνώριζουν: «Μια μέρα καθόμασταν και συζητούσαμε, όταν έρχεται μια Καλάς και δείχνει στον Θανάση ένα 50δόλλαρο που όπως φαίνεται κάποιος πλούσιος τουρίστας θα της είχε δώσει», αφηγείται ο Ιάσονας Αθανασιάδης. «Ήταν ακριβώς αυτό που τον εκνεύριζε – το να έρχεται ένας άσχετος, από ένα άλλο περιβάλλον, ο οποίος δεν ενδιαφερόταν και δεν είχε ιδέα για την τοπική κοινωνία και να φιλοδωρεί με χρήματα ένα μέλος μιας αυτάρκους οικονομίας. Ο Λερούνης πίστευε πάντα στην αρχή του non- involvement, της μη ανάμειξης, ποτέ δεν επενέβαινε στις φασαρίες και τις διενέξεις των ντόπιων ας πούμε. Το κοίταξε λοιπόν και της είπε: ναι, αυτά λοιπόν είναι 50 δολάρια. Είναι τα χρήματα που χρησιμοποιούν οι αμερικανοί. Να το κρατήσεις να το δώσεις στο παιδί σου μια μέρα. Δεν της είπε αν είναι καλό ή κακό».
Ο άνθρωπος αυτός με ασκητική μορφή που οι ντόπιοι τον φωνάζουν με το μικρό του όνομα, τους παρακινούσε πάντα να δουν ότι η δική τους κουλτούρα είναι πολύ πιο πλούσια και να συνειδητοποιήσουν αυτό που έχουν. «Και το έκανε με ήπιο τρόπο, όχι φορτικά. Ο Λερούνης έχει μια απαλότητα σαν άνθρωπος», προσθέτει ο Αθασιάδης.
«Σήμερα, όσοι γράφουν για τους Καλάς από την Ελλάδα, το κάνουν επειδή είναι θεωρούν ότι είναι απόγονοι των αρχαίων Μακεδόνων», επισημαίνει ο Άκης Τεμπερίδης. «Εγώ θα ήθελα να γράψεις το εξής: ο Λερούνης δεν βρίσκεται εκεί γι’ αυτό. Φαντάζεται κανείς ότι τους βοήθησε λόγω της καταγωγής τους. Ο ίδιος, όμως, δεν το βλέπει έτσι. Ο Λερούνης λέει ‘θέλουμε οι Καλάς να παραμείνουν Καλάς’, μέσα σε όλο αυτό το Πακιστανικό βασίλειο που τους ζώνει».
4.500 άνθρωποι σε μια μουσουλμανική χώρα 165 εκατομμυρίων, που βλέπουν τον Μέγα Αλέξανδρο σαν τον άνθρωπο που τους άνοιξε δρόμους. Η υπερηφάνεια και το πέισμα τους για επιβίωση, άρκεσαν στον Θανάση Λερούνη για να αφιερώσει τη ζωή του σε αυτούς. «Τα συναισθήματα που νιώθουμε σε αυτό το χώρο μάς κάνουν να συγκινούμαστε κάθε στιγμή, οι ιστορίες τους, τα δρώμενά τους μας φέρνουν μνήμες από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό», διαβάζω στην ίδια εκείνη συνέντευξή του Λερούνη. «Όταν πλησιάζουν οι μέρες για να φύγουμε, μαζεύεται όλο το χωριό για τα αποχαιρετιστήρια. Σε περίπτωση που συμβεί οτιδήποτε, ακόμη και να μην μας επιτραπεί η είσοδος στο Πακιστάν ή στους Καλάς, η ομάδα μας και εγώ προσωπικά θα βρούμε τρόπους να συνεχίσουμε αυτή την προσπάθεια. Γιατί αν δεν το κάνουμε αυτό θα αισθανόμαστε σαν επίορκοι, σαν να μην έχουμε ολοκληρώσει κάτι. Εγώ προσωπικά θα αισθανόμουν σαν να μην μου επέτρεπαν να δω μέλη της οικογένειάς μου. Και οι Καλάς, θα συγχωρούσαν κάποιον ξένο, αλλά όχι ένα γιουνάνι, έναν Έλληνα! Είναι χρέος μου να συνεχίσω μαζί τους».
O δρόμος ανεβαίνει δύσβατος στον Ινδοκαύκασο, περνώντας σύριζα από τις κόχγες των γκρεμών, μέσα από ορμητικά ποτάμια, σκαρφαλώνοντας σε ετοιμόρροπους βράχους. Όσο δύσκολα τον ανέβηκε ο Θανάσης Λερούνης, τόσο εύκολα ευχόμαστε και ελπίζουμε να τον κατέβει επιστρέφοντας πίσω, στη γενέθλια γη των ονείρων του, τις κοιλάδες των Καλάς.

Το κείμενο δημοσιεύεται στο STATUS Νοεμβρίου που κυκλοφορεί,
με διαφορετικό φωτογραφικό υλικό

Παλαιότερο ποστ εδώ

Όλες οι φωτογραφίες του παρόντος ποστ, είναι από του Θανάση Λερούνη, από το αρχείο των Ελλήνων Εθελοντών