Ο Αληθινός Άι Βασίλης

Ένας μελαχρινός σωματώδης άντρας,
με άσπρα μαλλιά, στραβή μύτη και αδρά χαρακτηριστικά, βρίσκεται στο σαλόνι σας στις 4 τα ξημερώματα.
Πριν αποπειραθείτε να τον ακινητοποιήσετε ή να καλέστε την αστυνομία,
ρωτήστε τον ευγενικά:
Άγιε Βασίλη, εσύ είσαι;




Για να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους: κατ’ αρχάς, δεν τον λένε Βασίλη, συνεπώς το πιο πιθανό είναι ότι δεν θα σας απαντήσει. Τον λένε Νίκο. Τον έλεγαν δηλαδή, γιατί ο άνθρωπος αυτός δεν υπάρχει πια. Εγκατέλειψε τα εγκόσμια έναν Δεκέμβρη του 343 μ.Χ. στη Λυκία.
Η στερεοτυπική εικόνα του Άγιου Βασίλη βέβαια, τον θέλει χαμογελαστό – παρά τις συνεχείς καταδρομικές στις καμινάδες, ευδιάθετο – παρά το κρύο που θα πρέπει να τρώει στο κάμπριο έλκηθρό του και αλαφροπάτητο – παρά τα 250 κιλά που θα πρέπει να ζυγίζει φορτωμένος με όλα τα δωροσυμπράγκαλα.
Αυτά, καθώς και το ατράνταχτο επιχείρημα που υποστηρίζει με επιστημονική βασιμότητα πως αν και υπάρχουν 300.000 είδη ζωντανών οργανισμών που ακόμα δεν έχουν καταχωρηθεί, σε αυτά δεν συμπεριλαμβάνεται ούτε ένα γνωστό είδος τάρανδου που πετά, κατατάσσουν τον φιλεύσπλαχνο Άη Βασίλη στη σφαίρα του μύθου.
Ο Άγιος Νικόλαος όμως, της ορθόδοξης θρησκείας, από τον οποίο προήλθε ο μετέπειτα «Άγιος», ήταν απολύτως υπαρκτό ιστορικό πρόσωπο, που ουδεμία σχέση είχε με την αγαπημένη όλων μας ερυθρόλευκη φιγούρα, την οποία λάνσαρε η Coca-Cola για τη διαφημιστική της καμπάνια το 1931 και έκτοτε παρέμεινε (το άλλο ζήτημα με το ότι ο Άγιος εισέρχεται από την καμινάδα, αποτελεί δημιούργημα του Αμερικανού λαϊκού συγγραφέα Washington Irving).


Τον 11ο αιώνα, λοιπόν, οι Ιταλοί ναυτικοί έκλεψαν τη σωρό του και τη μετέφεραν στο Μπάρι, σε μια μυστική κρύπτη στη Βασιλική του Αγίου Νικολάου. Σχεδόν χίλια χρόνια αργότερα και κατόπιν άδειας από την Καθολική εκκλησία, επιστήμονες μελέτησαν το λείψανο, χρησιμοποιώντας κινηματογραφικές τεχνικές ειδικών εφέ, ακτίνες Χ και επιστημονικές μετρήσεις υπολογισμού του σκελετού του και ανασυνθέτοντας το πρόσωπό του Αγίου με 3D animation, όπως έχουν κάνει στο παρελθόν για τον Αυστραλοπίθηκο, τον Τουταγχαμών ή τον Ιησού Χριστό.

Ο «πραγματικός Άη Βασίλης», γεννημένος σε μια ΡωμαΪκή πόλη του 4ου αιώνα μ.Χ., είχε ύψος 1.68 μ., σπασμένη μύτη λόγω κάποιου καυγά (;), πλατύ μέτωπο και πηγούνι, σκούρο δέρμα και μαύρα μάτια. Σύμφωνα με την ανθρωπολόγο Δρ Caroline Wilkinson του Πανεπιστημίου του Manchester που εργάστηκε για την ψηφιακή αποκατάσταση της μορφής του, οι ογκώδεις διαστάσεις του θα πρέπει να τον έκαναν γενικότερα απειλητικό. Το μόνο που είχε κοινό με τον τσαχπίνη και ροδαλό Αη Βασίλη που ξέρουμε, είναι ότι είχε και αυτός λευκά μαλλιά και γένια, όπως επίτασσε η μόδα του 4ου αιώνα για τους θρησκευτικούς ηγέτες.

Αληθινός ή όχι πάντως, η ιδέα όλων όσων αντιπροσωπεύει, δεν πρόκειται να εκλείψει. Οι παλιοί έλεγαν ότι η πίστη μετακινεί βουνά. Και λογικά έτσι θα πρέπει να ήταν. Γιατί οι άνθρωποι τότε, ήταν ικανοί για μια τέτοιου είδους πίστη.
Στη σύγχρονη εποχή πάλι, μια δασκάλα δημοτικού στη Νέα Ουαλλία της Αυστραλίας, στερήθηκε πρόσφατα από την άδειά της, όταν εξαγριωμένοι γονείς ζήτησαν την αποπομπή της επειδή είπε στους 6χρονους μαθητές της πως «δεν υπάρχει Άη Βασίλης». Η παρέμβαση του Αυστραλιανού Υπουργείου Παιδείας ήταν ότι "δεν πρόκειται να της επιβληθεί περαιτέρω τιμωρία αλλά θα υποχρεωθεί να υποβληθεί σε συμβουλευτικά σεμινάρια για το πώς αντιμετωπίζει ένας εκπαιδευτικός την κάθε ηλικία και πώς πρέπει να απαντά στις ερωτήσεις των παιδιών", αλλά τίποτε δεν αποκλείει στο μέλλον, εκτός από τον Άη Βασίλη, να καταλήξουν να θεωρούνται θέματα ταμπού και το Λαγουδάκι του Πάσχα ή η Νεράιδα των Δοντιών.

Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Homme

References
http://www.guardian.co.uk/science/2004/dec/16/thisweekssciencequestions1
http://www.stnicholascenter.org/Brix?pageID=458
http://www.thewalters.org/works_of_art/itemdetails.aspx?aid=143
http://www.inquiringminds.org/newsletter/0503/calendar-lore.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Saint_Nicholas

FOTOS
Πάνω σειρά: Ρωσική εικόνα του 1900, Forensic reconstruction/Anand Kapoor, 2004, used by permission. Ρωσική εικόνα του 2001
Κάτω σειρά: Ρωσική εικόνα του 19ου αιώνα. Ζωγραφικός πίνακας του 1990, USA icon, 2000 (Jack Pachuta). Οι εικόνες είναι από το St Nicholas Center Collection.