Γάζα, ξαναερχόμαστε!

Το 2008, δύο ελληνικά ψαροκάικα έσπασαν για πρώτη φορά μετά από 41 χρόνια τον θαλάσσιο αποκλεισμό της Γάζας. Αυτόν τον μήνα, επιστρέφουν με μεγαλύτερη αποστολή και ελπίδες.


Ήταν ένα μικρό καράβι. Κι όχι ένα οποιοδήποτε καράβι, αλλά ένα καράβι ελληνικό. Το οποίο τελικά δεν ήταν ένα, αλλά δυο… Ας πάρουμε όμως, την ιστορία από την αρχή: Το 2008, σε ένα ριψοκίνδυνο ταξίδι για 44 ακτιβιστές από όλο τον κόσμο, δύο ελληνικά ψαροκάικα ταξίδεψαν από την Κύπρο στην Παλαιστίνη, σε ένα συμβολικό ταξίδι που έσπασε τον αποκλεισμό της Γάζας, για πρώτη φορά μετά από 41 χρόνια.
Το εγχείρημα καλύφθηκε κινηματογραφικά, με το ντοκιμαντέρ «Γάζα Ερχόμαστε!», το οποίο υλοποίησαν και πάλι Έλληνες. Στη σκηνοθεσία ήταν ο Γιάννης Καρυπίδης και ο Γιώργος Αυγερόπουλος, ο οποίος εξηγεί: «Η ιδέα για το ντοκιμαντέρ προέκυψε μετά την αποστολή. Ήταν μια ιδέα που μοιράστηκε μαζί μου ο Νασίμ Αλάτρας, (σ.σ. δημοσιογράφος και συγγραφέας, παλαιστινιακής καταγωγής, που ζει στην Αθήνα και αρθρογραφεί από το 1999 στην «Ελευθεροτυπία»), αλλά στη συνέχεια και άλλοι άνθρωποι που δεν είχαν πάει στο ταξίδι, όπως ο Νικόλας Ζηργάνος, που έγραψε το σενάριο ή ο Γιάννης Παξεβάνης που έγραψε τη μουσική».
Διεθνής παραγωγή, το «Γάζα ερχόμαστε» προβλήθηκε στο αραβικό και βρετανικό κανάλι του Αλ Τζαζίρα, γνωρίζοντας μεγάλη ανταπόκριση, αλλά και στη χώρα μας, στο 12ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης, όπου διακρίθηκε με το Βραβείο Κοινού. Το χρηματικό έπαθλο του, μάλιστα, αξίας 10.000 €, όπως ανακοίνωσε ο Γιώργος Αυγερόπουλος, θα διατεθεί για την ενίσχυση της επόμενης αποστολής στη Γάζα, που πραγματοποιείται αυτόν τον μήνα με μεγαλύτερο αριθμό πλοίων, αλλά και για τη δημιουργία μιας νέας ταινίας με τίτλο… «Γάζα επαν-ερχόμαστε».


Ένα παράτολμο εγχείρημα
Ο δημοσιογράφος Πέτρος Γιώτης, ήταν ένας από τους εννέα Έλληνες της αποστολής του 2008. Κρατούσε το ημερολόγιο καταστρώματος σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού. Η φωνή του ακούγεται στο ντοκιμαντέρ, στο μεγαλύτερο μέρος του σπικάζ. Σήμερα, δυο χρόνια μετά, μιλώντας για τις μέρες εκείνες, ξεκλειδώνει τη μνήμη και την ψυχή του.
«Η μεγαλύτερη δυσκολία, ήταν να μπορέσουμε σε σύντομο χρονικό διάστημα και με πίεση μεγάλη, να ετοιμάσουμε αυτά τα σκάφη, που δεν ήταν τίποτε άλλο παρά δυο παρατημένα ψαροκάικα, ώστε να είναι αξιόπλοα και να μεταφέρουν κόσμο», λέει. «Επιπλέον μέχρι να ετοιμαστούν, έπρεπε να μη μάθει κανείς πως υπάρχουν…»
Όποιος αναρωτιέται γιατί, ίσως δεν γνωρίζει την προϊστορία αντίστοιχων εγχειρημάτων. «Στο παρελθόν, πριν από καμιά 10αριά χρόνια» λέει ο Νικόλας Ζηργάνος, δημοσιογράφος και σεναριογράφος του ντοκιμαντέρ, «150 Παλαιστίνιοι προσπάθησαν είχαν προσπαθήσει πάλι να φύγουν από τη Λάρνακα με προορισμό τη Γάζα. Το πλοίο τους ανατινάχθηκε στο λιμάνι της Λεμεσού και οι τρεις υπεύθυνοι της κίνησης επίσης, μέσα στο αυτοκίνητό τους. Σε μια άλλη περίπτωση, λίγο πριν εμπλακούν οι Έλληνες και τελικά αναλάβουν εκείνοι να φέρουν εις πέρας την αποστολή, ένας Αμερικανολιβανέζος από το διεθνές κίνημα του Free Gaza αναζητούσε καράβια για το εγχείρημα. Τα βρήκε στην Τουρκία, μετά επέστρεψε στην Αμερική και σε σύντομο διάστημα, βρέθηκε νεκρός, με τα χέρια δεμένα πισθάγκωνα και με ταινία στο στόμα, ενώ οι αμερικανικές αρχές μιλησαν αρχικά για αυτοκτονία…»
Δεν έπρεπε λοιπόν να μαθευτεί τίποτα. Τα καράβια, στην προκειμένη δυο ξύλινα καΐκια από αυτά που αιώνες τώρα διαπλέουν τη φιλόξενη θάλασσα της λεκάνης της Μεσογείου, έπρεπε να μετασκευαστούν ώστε να μεταφέρουν κόσμο, σε ένα ταξίδι δυο ή τριών ημερών. «Οι Έλληνες βρήκαν τα καράβια, τα έφτιαξαν με κάθε μυστικότητα σε δυο καρνάγια, ένα στην Ερέτρεια και ένα στις Σπέτσες, τα οργάνωσαν, τα κατέβασαν στην Κύπρο χωρίς να κινήσουν υποψίες, και εκεί συγκεντρώθηκε όλος ο κόσμος για το ταξίδι», λέει ο Ζηργάνος.
Έχοντας ξαναβρεθεί στη Γάζα στο παρελθόν, ο Γιώργος Αυγερόπουλος θεωρούσε το γεγονός ιστορικό ούτως ή άλλως. «Αυτό που ήταν εντυπωσιακό και για μένα τον ίδιο, ήταν ότι όλες αυτές οι προσπάθειες και οι άνθρωποι οι οποίοι τη στήριξαν και τις υλοποίησαν, ήταν Έλληνες. Το μήνυμα είναι τρομερό και αποδεικνύει πως καθημερινοί άνθρωποι μπορούν να πετύχουν σημαντικά πράγματα αν πιστέψουν στον σκοπό»… Άνθρωποι από όλο τον κόσμο, όπως οι Αμερικανοί πρωτεργάτες του Free Gaza Movement και το team των Ελλήνων με τους οποίους ήρθαν σε επαφή, με πρωτεργάτες τους Έλληνες πανεπιστημιακούς Βαγγέλη Πισσία και Τάκη Πολίτη.
«Άνθρωποι που γνωριζόμασταν ήμασταν όλοι» λέει ο Πέτρος Γιώτης. «Εκτός από ιδεολογικές και φιλικές σχέσεις, όλοι όσοι εμπλακήκαμε στο εγχείρημα, είχαμε εμπιστοσύνη ο ένας στον άλλον - κάτι ιδιαιτέρως σημαντικό για την μυστικότητα που αποζητούσαμε – το βασικό πρόβλημα ήταν να μην ανακαλυφθούν αυτά τα σκάφη και τα βρούμε βυθισμένα στο βυθό της θάλασσας όπως έχουν βρεθεί άλλα στο παρελθόν. Δεν κάναμε τίποτα παράνομο, απλώς το κάναμε κρυφά… Και αυτό μας πήρε τρεις μήνες να το κάνουμε, ενώ ο περίπλους από τη Λάρνακα ως τη Γάζα μας πήρε δυο ώρες…»



Έξω απ’ τη Γάζα
Ελεύθεροι πολίτες σε νόμιμο προορισμό. Αυτό το μήνυμα μετέδωσαν οι 44 επιβαίνοντες στα καΐκια. «Ήμασταν 44 πολίτες, πηγαίνοντας σε έναν νόμιμο προορισμό. Είχαμε πάρει απόπλου από τη Λάρνακα, ότι πάμε στη Γάζα. Η Γάζα, για ένα κράτος – μέλος της ΕΕ όπως είναι η Κύπρος θεωρείται και είναι , νόμιμος προορισμός. Αν μας σταματούσαν, κατά παράβαση κάθε συνθήκης (δεν μπορείς να σταματάς ένα σκάφος στη μέση της Μεσογείου σε διεθνή χωρικά ύδατα), δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα. Ένα σκάφος έχει μια σημαία. Η σημαία που φέρει, υποδηλώνει –όπως μια πρεσβεία, ότι αποτελεί έδαφος της συγκεκριμένης χώρας. Όταν φέρει ελληνική σημαία είναι ελληνικό έδαφος, ανεξάρτητα από το αν επιβαίνουν επάνω Έλληνες ή όχι. Δεν έχει κανένας δικαιοδοσία πάνω σε αυτό, όσο κινείται σε διεθνή ή αλλότρια χωρικά ύδατα, όπως είναι τα Παλαιστινιακά. Το να σταματήσεις ένα σκάφος που πλέει σε διεθνή χωρικά ύδατα ισοδυναμεί με πειρατεία».
«Κατ’ αρχάς δεν πιστεύαμε, εκτιμούσαμε ότι θα μας σταματήσουν. Τελικά, αποδείχθηκε ότι είχαμε χειριστεί επικοινωνιακά το θέμα αρκετά καλά, η τακτική και το σχέδιό μας είχε πετύχει… Το κόστος γι’ αυτούς θα ήταν πολύ μεγαλύτερο αν δεν μας άφηναν να μπούμε από το ότι μας άφησαν τελικά. Και κάτι άλλο: πλησιάζοντας στο λιμάνι της Γάζας, εμείς δεν ήμασταν σε θέση να ξέρουμε ότι μας είχαν αφήσει… Τα δορυφορικά μας μέσα επικοινωνίας, είχαν “νεκρώσει” και μπλοκαριστεί από την προηγούμενη βραδιά, τα κινητά δεν έπιαναν… Τα μόνα όργανα που είχαμε ήταν τα όργανα πλοήγησης των καϊκιών. Και είπαμε πάμε, να περάσουμε μέσα από τη ζώνη απαγόρευσης που είχαν κυρήξει στα 20 – 22 μίλια. Είχαμε μια ρότα και την πλεύσαμε. Δεν ήρθε κανείς να μας σταματήσει».
Οι Ισραηλινοί είχαν βγάλει ανακοίνωση ότι είχαν δεσμεύσει την περιοχή για στρατιωτικά γυμνάσια. «Την αγνοήσαμε, πρώτον για λόγους ουσίας – κανένας δεν έχει δικαίωμα να απαγορεύει μια ολόκληρη περιοχή σε διεθνή χωρικά ύδατα και δεύτερον, επειδή ουδέποτε μας επιβεβαιώθηκε επισήμως. Αυτά τα πράγματα δεν γίνονται με φαξ», τονίζει ο δημοσιογράφος.
Τους έβαλαν σε ηλεκτρονικό κλωβό. Τα κινητά ήταν πολύ μακριά για να πιάσουν σήμα, τα δορυφορικά τηλέφωνα όμως βουβάθηκαν. Φτάνοντας έμειναν άφωνοι. «Όταν λοιπόν πλησιάζαμε στα 8 – 10 μίλια και δεν βλέπαμε στα ραντάρ μας κανένα σκάφος να έρχεται καταπάνω μας, αρχίσαμε να πιστεύουμε ότι ττα καταφέραμε… Μετά είδαμε τα σπίτια της Γάζας στον ορίζοντα, αλλά όταν φτάσαμε στο λιμάνι, αυτό που βρήκαμε ήταν πέρα από κάθε φαντασία… Ούτε περιγράφεται, ούτε σκηνοθετείται. Είναι κάτι που το βιώνεις. Και σε σφραγίζει για όλη σου τη ζωή.
Ένα μικρό λιμάνι, τι λιμάνι δηλαδή, μια ιχθυόσκαλα είναι, να έχει επάνω δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους! Παιδιά και μητέρες, βρέφη και γέροι, να αλλαλάζουν, να φωνάζουν να κλαίνε, για να υποδεχθούν δυο καΐκια για πρώτη φορά μετά από 41 χρόνια… Είμαστε τυχεροί όσοι το ζήσαμε. Είναι εικόνες που δεν φεύγουν»...



Ελεύθεροι πολιορκημένοι
Σήμερα, στο Youtube μπορεί να δει κανείς όλη την ταινία «Γάζα, Ερχόμαστε». Περισσότερο κι από αυτό όμως, μπορεί να συμμετέχει στο νέο εγχείρημα, με λίγα παραπάνω κλικ στο ShipToGaza.gr. Το βραβευμένο ντοκιμαντέρ θα συνεχίσει την πορεία του στα διεθνή φεστιβάλ, αυτή τη στιγμή γίνονται προβολές σε όλη την Ελλάδα, το ίδιο όμως συμβαίνει και με το συμβολικό εγχείρημα μαις νέας αποστολής στη Γάζα, με μια νέα επίσκεψη, αυτόν το Μάιο. «Υπάρχει ένα πολύ μεγάλο ζήτημα» λέει ο Αυγερόπουλος. «Όταν έχεις κάνει κάτι πετυχημένο και θες να ξανακάνεις το ίδιο ή κάτι παρόμοιο, πρέπει να βρεις τον τρόπο που θα διαφοροποιήσει το καινούριο από το παλιό».
Αυτή τη φορά, ανακοινωμένο από πριν, το εγχείρημα θα έχει φουλ προβολή και θα είναι περισσότερο πολυεθνικό. «Εκτός από τους ακτιβιστές της παγκόσμιας οργάνωσης του Free Gaza» λέει ο Νικόλας Ζηργάνος, « θα υπάρχουν συμμετοχές από Σουηδία και Ιρλανδία μέχρι Τουρκία … μια αξιοσημείωτη συμμετοχή από τους γείτονες μας, με περίπου 500 ανθρώπους και μεγάλα καράβια που θα κατέβουν και αυτοί να ενωθούν με το Free Gaza και με τα ελληνικά καράβια κάπου στη Μεσόγειο, για να συνεχίσουν το ταξίδι όλοι μαζί».
Ο Πέτρος Γιώτης πάντως, δεν θα πάει για δεύτερη φορά. «Στη δεύτερη αποστολή δήλωσα ότι δεν θα είμαι. Πρέπει να κάνουμε τόπο να πάει και κανένας άλλος. Οι θέσεις είναι ούτως ή άλλως περιορισμένες. Σημασία έχει η στήριξη της αποστολής και όχι αν θε είσαι επάνω. Για κάθε έναν που θα είναι πάνω, θα πρέπει να είναι 100 από πίσω για να τον στηρίξουν αυτόν τον έναν… Στην Ελλάδα, εκατοντάδες άνθρωποι στηρίζουν αυτή την πρωτοβουλία. Σε πόλεις από τη Σητεία μέχρι τη Βόρεια Ελλάδα. Θέλουμε συμμετοχές. Θέλουμε 1000 άνθρωποι να πουν ότι θέλουν να πάνε, κι ας πάνε τελικά 30. Μακάρι να μπορούσαμε να στείλουμε ένα τεράστιο πλοίο με χίλιους ανθρώπους επάνω… Είμαστε σίγουροι ότι θα τους βρίσκαμε, αλλά δεν έχουμε τα λεφτά».
Κίνηση με χαρακτήρα βαθύτατα πολιτικό, η επιχείρηση πλέον, αναλαμβάνει μια νέα συμβολική αποστολή: να μεταφέρει στη Γάζα, οικοδομικό υλικό. Ο λόγος, προφανής. «Οι αποστολές μας είναι αποστολές με πολιτικό χαρακτήρα» λέει ο Γιώτης. «Ο ρόλος μας είναι συμβολικός. Δεν πάμε για να αναλάβουμε κάποιου είδους δράση. Δεν είμαστε ούτε ο Ερυθρός Σταυρός, ούτε ανθρωπιστική ΜΚΟ. Είμαστε μια πολιτική πρτωβουλία που εκφράζει την αλληλεγγύη του ελληνικού προς τον παλαιστινιακό λαό. Είναι μια πρωτοβουλία υπεράσπισης των ανθρώπινων δικαιωμάτων –αυτό είναι πολιτικότατο. Το σιωνιστικό κράτος τσάκισε τη Γάζα τον Δεκέμβρη του ‘08 και Γενάρη του ‘09» λέει ο Πέτρος Γιώτης. «Μέσα σε 50 μέρες, δολοφόνησε 1.500 ανθρώπους - ανάμεσά τους 400 παιδιά και τραυμάτισε άλλους 5.000, καταστρέφοντας χιλιάδες σπίτια και υποδομές – εργοστάσια, κοινωνικά ιδρύματα κ.λπ. και αυτή τη στιγμή, στους Παλαιστίνιους απαγορεύεται να εισάγουν οικοδομικά υλικά! Για να έχουμε και μια κλίμακα μεγέθους, στη Γάζα, σε μια στενή λουρίδα γης όσο η μισή Εύβοια, 40 Χ 10 χιλιόμετρα, 1.500.000 άνθρωποι, είναι πολιορκημένοι από στεριά, θάλασσα και αέρα και αυτή η μικρή, στενή λουρίδα γης, έχει μετατραπεί στο μεγαλύτερο στρατόπεδο συγκέντρωσης που υπάρχει στον κόσμο. Είναι ένας λαός ελεύθερων πολιορκημένων… ένας όρος που εμείς στην Ελλάδα, μπορούμε να τον καταλάβουμε πάρα πολύ καλά».
Κάποιοι άλλοι, έχουν ταχθεί να επιστρέψουν. Οι Πανεπιστημιακοί Βαγγέλης Πισσίας και Τάκης Πολίτης είναι απ’ αυτούς. «Το υποσχεθήκαμε κοιτώντας τους στα μάτια» λέει ο δεύτερος. «Προσωπικά, για μένα, το ταξίδι έχει ήδη αρχίσει από τώρα. Απλώς, στις 15 Μάη, θα βρίσκομαι σε διεθνή ύδατα. Με πλώρη προς τη Γάζα».



_________________________________________________________

Απομαγνητοφωνήσεις

Γιώργος Αυγερόπουλος


«Η ιδέα για το ντοκιμαντέρ ήρθε μετά την αποστολή. Ήταν μια ιδέα που μοιράστηκε μαζί μου ο Νασίμ Αλάτρας, (σ.σ. Παλαιστίνιος δημοσιογράφος και συγγραφέας, που ζει στην Αθήνα και αρθρογραφεί από το 1999 στην εφημερίδα “Ελευθεροτυπία” για ζητήματα Μέσης Ανατολής και διεθνών θεμάτων), αλλά στη συνέχεια και άλλοι άνθρωποι που δεν είχαν πάει στην αποστολή, όπως ο Νικόλας Ζηργάνος, που έγραψε το σενάριο, την αγκάλιασαν, ο Γιάννης Παξεβάνης που έγραψε τη μουσική κ.ο.κ.
Για μένα ήταν ένα γεγονός που το είχα παρακολουθήσει την ώρα που συνέβαινε και το θεωρούσα ιστορικό έτσι κι αλλιώς. Είχα και ένα μεγάλο αβαντάζ ότι έχω ξαναπάει στη Γάζα και έχω δουλέψει εκεί… Δεν μυο ήταν άγνωστο, το πόσο μεγάλο γεγον΄’ςο ήταν για τους Παλαιστινίους ότι ύστερα από 41 χρόνια έσκασαν δυο καράβια με ανθρώπους από τον έξω κόσμο, στο λιμάνι της Γάζας.
Ως ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε μετά το γεγονός, δεν είναι ωστόσο, ένα making of του γεγονότος. Ούτε ένα behind the scenes.
«Αυτό το οποίο ήταν άγνωστο και εντυπωσιακό και για μένα τον ίδιο, ήταν ότι όλες αυτές οι προσπάθειες και οι άνθρωποι οι οποίοι τη στήριξαν και τις υλοποίησαν, ήταν Έλληνες. Τα καΐκια ήταν ελληνικά, φτιάχτηκαν κάτω από άκρα μυστικότητα σε δυο καρνάγια στην Ερέτρεια και τις Σπέτσες…
Έτσι, στην ουσία, αν κάποιος δει την ταινία, χωρίζεται σε δυο μέρη: στο κομμάτι της αποστολής και στο κομμάτι πριν την αποστολή – με λεπτομέρειες οι οποίες είναι τελείως άγνωστες. Το ότι έχουμε ανθρώπους οι οποίοι με κανόνες συνωμοτικότητας δρουν για να κατασκευάσουν δυο καΐκια για να πάνε στη Γάζα όπου έχουν προσπαθήσει να πάνε κι άλλοι πριν απ’ αυτούς, με τραγικά αποτελέσματα… Ο ένας είχε βρεθεί σε μια λίμνη «αυτοκτονημένος» και η στην άλλη περίπτωση, τένα καράβι στην Κύπρο ανατινάχθηκε και μαζί του και οι άνθρωποι που οργάνωναν το εγχείρημα… Για μένα όλο αυτό ήταν εντυπωσιακό και πρωτα΄κουστο και δείχνει ότι καθημερινοί άνθρωποι μπορούν να πετύχουν σημαντικά πράγματα αν πιστέψουν στον σκοπό. Και είναι ένα τρομερό μήνυμα».


Συνήθως, οι ταξιδιώτες έρχονται και μας μεταφέρουν εικόνες. Από ένα μέρος που είδαν ή έζησαν και μαζί με αυτές τον ενθουσιασμό ή τη θλίψη, τη χαρά και το συναίσθημα που βίωσαν. Οι άνθρωποι με τους οποίους μίλησαν τι κόμισαν από τη Γάζα;
Αυγερόπουλος: «Με κάθε ευκαιρία γινόνταν συζητήσεις στα γυρίσματα. Ήταν κουβέντες – και τι έγινε τότε, και πες το καλύτερα, και τι ένιωσες… Το μεγάλο μας και αυστηρό κοινό, ήταν οι ίδιοι οι συμμετέχοντες. Όταν τελείωσε η ταινία, κάναμε μια ιδιωτική προβολή, σε λίγους ανθρώπους, ένα screening σε ανθρώπους μεταξύ των οποίων και μέλη της αποστολής. Σκεφτόμουν ότι αν καταφέρουμε αυτοί οι άνθρωποι να συγκινηθούν, θα έχουμε πετύχει. Όταν τέλειωσε η ταινία και ανοίξαν τα φώτα, τους είδα βουρκωμένους… Τότε είπα από μέσα μου “το’χουμε”… Όταν το φτιάχναμε στο μοντάζ, πάλι, ζούσαμε τρομερές στιγμές. ¨Έβλεπες τους μοντέρ, να κολλάνε ένα πλάνο σε ένα άλλο και να βουρκώνουν. Αυτή η ταινιούλα, έγινε με ψυχή…»

Ποια θα είναι η πορεία του ντοκιμαντέρ για τη συνέχεια;
«Αυτή τη στιγμή γίνονται προβολές σε όλη την Ελλάδα και από κει και πέρα θα το ταξιδέψουμε και προς τα έξω, σε διεθνή φεστιβάλ…»




Νικόλας Ζηργάνος
δημοσιογράφος, σεναριογράφος του ντοκιμαντέρ «Γάζα Ερχόμαστε»

«Συνήθως, στα διεθνή όταν λένε “news” εννοούν πάντα “bad news”. Kαλύπτεις μια καταστροφή, έναν πόλεμο, μια απάτη, κάτι δυσάρεστο. Σπάνια κάτι ελπιδοφόρο. Τα καλά νέα είναι σπάνια, εκτός αν μιλάει κανείς για lifestyle… Σημασία, έχει ότι αυτό ήταν ένα από τα λίγα θετικά πράγματα που έχω καλύψει…. Και είναι ωραίο να μπορούν αν γίνονται είδηση πράγματα που έχουν θετικά κίνητρα και θετικό αποτέλεσμα. Αυτό είναι πολύ σπάνιο στη δουλειά μας».

Η Μεσόγειος μια αγκαλιά
«Στο Καστελόριζο συνέβη το εξής. Τα παιδιά με τα καράβια, από την Κρήτη, πέρασαν στο Καστελόριζο και έδεσαν εκεί, καθ’ οδόν για την Κύπρο. Τους υποδέχθηκαν οι κάτοικοι πολύ συγκινητικά, ο Δήμαρχος και οι ντόπιοι, και αποκαλύφθηκε το εξής… Όταν στον Β’ Παγκόσμιο, οι Βρετανοί βομβάρδισαν το Καστελόριζο που ήταν υπό Ιταλική κατοχή, οι Έλληνες κάτοικοί του, για να σωθούν, γιατί είναι μια στάλα τόπος, μπήκαν σε καράβια και πήγαν στη Γάζα και τους φιλοξένησαν εκεί οι Παλαιστίνιοι! Εκεί βρήκαν να φάνε ένα πιάτο φαϊ και έμαθαν τα πρώτα τους γράμματα… πάνω στην άμμο της παραλίας της Γάζας, σε αυτοσχέδια σχολεία με σκηνές στην άμμο…
Στο Καστελόριζο, λοιπόν, βρήκαμε σήμερα ανθρώπους που ήταν από εκείνους τους πρόσφυγες. Και συνάντησαν μια αποστολή που πήγαινε στη Γάζα να σπάσει τον αποκλεισμό… Δεν φαντάζεσαι τη συγκίνηση. Αισθανόμουν βλέποντάς το ότι κάθε πέτρα που σήκωνες μέσα σε αυτή την ιστορία, είχε μια άλλη ιστορία από κάτω της.

Με το Γιώργο (σ.σ. τον Αυγερόπουλο) είμαστε φίλοι και γνωριζόμαστε χρόνια. Επειδή είναι συλλογικές αυτές οι δουλειές, είναι σπάνιο να είσαι ευχαριστημένος και στο δημιουργικό κομμάτι της συνεργασίας και στο τελικό αποτέλεσμα.
Η ταινία έγινε λίγο παράδοξα. Τα παιδιά που κατέβηκαν με το πρώτο καράβι, παίρναν τα μέτρα τους, ήταν πολύ επιφυλακτικοί σε επίπεδο πληροφοριών – και είχαν τους λόγους τους και καλά κάνανε-, δεν είχαν ανακοινώσει σε κανένα δημοσιογράφο ότι θα πήγαιναν και όταν το μάθαμε, ήταν πάρα πολύ αργά, ήταν μια δυο μέρες πριν το ταξίδι.

Σχετικά με το ντοκιμαντέρ
Ο Νασίμ Αλάτρας, είχε την ιδέα να γυριστεί αυτό το ντοκινμαντέρ, εκ των υστέρων.
Είχε μια επαφή με το Αλ Τζαζίρα, τους το πρότεινε και το θέλανε, μετά βρήκε εμένα που είμαστε συνάδελφοι στην εφημερίδα, για να κάνω την έρευνα, συνεντεύξεις και το σενάριο, την παραγωγό Small Planet με την Αναστασία Σκουμπρή που είναι και παραγωγός του Γιώργου του Αυγερόπουλου, ο οποίος ενεπλάκη τελικά και συν-σκηνοθέτησε με τον Γιάννη Καρυπίδη, που έκανε τα βασικά γυρίσματα - ενώ ο Γιώργος το μοντάζ. Ήταν λίγο παράδοξο, γιατί με εξαίρεση τον Γιάννη, εμείς δεν είμαστε στο καράβι και έπρεπε εκ των υστέρων να κάνουμε ένα ντοκιμαντέρ για το ταξίδι.
Αρχικά, λοιπόν, το ντοκιμαντέρ απευθυνόταν στο Αλ Τζαζίρα και ήταν μια διεθνής παραγωγή, αλλά θα ήταν η πεπατημένη, το να κάνουμε ένα ιστορικό του ταξιδιού, αναχώρηση – άφιξη κ.λπ. Αυτό το είχαν κάνει και άλλοι. Μετά από συζήτηση με τον Καρυπίδη, τον Πισσία και τον Πολίτη και με υπόδειξη του Νασίμ, ο οποίος είπε «αυτά τα ξέρουν ρε παιδιά στο Αλ Τζαζίρα, το τι γίνεται στη Γάζα», αλλάξαμε χιλιάδες φορές το σενάριο – το οποίο το ξανάγραψα 42 φορές, πέντε με επτά φορές - τελικό…»
Και τι προέκυψε;
«Ένα ταξίδι μες το ταξίδι. Ένα ταξίδι των ανθρώπων αυτών που με μεγάλη ανιδιοτέλεια και κίνδυνο ενεπλάκησαν σε αυτή την ιστορία. Γιατί το κάνανε, από πού έρχονται… Το πιο ενδιαφέρον ήταν ότι εμείς μέσα από αυτή τη δουλειά γνωρίσαμε αυτούς τους ανθρώπους.
Ήταν άνθρωποι με πολύ διαφορετικές ιδεολογικές αναφορές και αφετηρίες και με διαφορετικό εθνικό background, υπήρχαν άνθρωποι από 20 διαφορετικές χώρες ακόμη εκτός της Ελλάδας, οι οποίοι συνέκλιναν σε έναν κοινό στόχο.
Υπήρχαν δυο καΐκια, με 44 άτομα σύνολο από 22 χώρες. Αλλά η καρδιά αυτού του εγχειρήματος, χτυπάει και από τις δυο πλευρές του Ατλαντικού. Από τη μια μεριά, κυρίως Αμερικανοί οι οποίοι και δημιούργησαν το Free Gaza Movement και έχουν προϊστορία με το Παλαιστινιακό και από την άλλη, το team των Ελλήνων με τους οποίους ήρθαν σε επαφή. Οι Έλληνες βρήκαν τα καράβια, τα έφτιαξαν, τα οργάνωσαν, τα κατέβασαν στην Κύπρο χωρίς να κινήσουν υποψίες, και εκεί συγκεντρώθηκε όλος ο κόσμος για το ταξίδι.


«Επικεντρωθήκαμε στους ανθρώπους. Τι εισέπραξα; Οι άνθρωποι που το έκαναν είναι ιδεαλιστές σίγουρα. Με βεβαιότητα, είναι ταγμένοι σε ένα σκοπό ανιδιοτελώς και το παλεύουν. Είναι παθιασμένοι και δίνουν ότι έχουν γι’ αυτό, πράγμα το οποίο, εντάξει δεν το κάνουμε και όλοι μας και ούτε είναι απαραίτητο να το κάνουμε όλοι μας, αλλά τέλος πάντων, η στάση τους αξίζει σεβασμού… δεν είναι απλά ανθρωπιστικό, σε φάση «τα κακόμοιρα τα παιδάκια τα Παλαιστινιάκια», είναι πολιτικό ζήτημα για κάθε πολίτη του κόσμου. Οι επιβάτες των καΪκιών, είναι άνθρωποι αποφασισμένοι και άνθρωποι ανοιχτοί να εμπλακούν με άλλες εθνικότητες, νοοτροπίες και χαρακτήρες, για να καταλήξουν σε αυτόν τον σκοπό. Επίσης, θα σου πω κάτι… είναι πολύ ικανοί άνθρωποι. Σε τι; Στο να κάνουν κάτι μεγάλο. Είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, που παρ’ όλα αυτά είναι ικανοί να κάνουν πολύ μεγάλα πράγματα. Απέδειξαν ότι μπορούν να γίνουν πράγματα σημαντικά από όλους μας. Από τον καθένα».


Πέτρος Γιώτης

Time is not important
¨Ενας λαός ελεύθερων πολιορκημένων με δεδομένο αγώνα. «Οι Παλαιστίνιοι δεν γονατίζουν» σύμφωνα με τον Γιώτη. «Κι αυτό γιατί τόσα χρόνια τώρα δεν γονάτισαν. Όσα κι αν περάσουν, ‘Time is not important’ είναι το μότο τους. Θα συνεχίσουν να αγωνίζονται. Στην Παλαιστίνη όταν πεθαίνει ένα παιδί στη μάχη, την ίδια βδομάδα η οικογένεια παντρεύει ένα παιδί για να δείξει τη συνέχεια. Το ζήμτημα είναι τι κάνουμε εμείς, εδώ στην δήθεν ελεύθερη και δήθεν προοδευτική δύση. Πόσο απαιτούμε από τις κυβερνήσεις μας, να σταματήσει αυτό το αίσχος, τουλάχιστον αυτό, του αποκλεισμού της Γάζας. Να μπορούν οι άνθρωποι να προμηθευτούν φάρμακα, υλικά, πρώτες ύλες, εμπορεύματα. Όπως γίνεται σε κάθε χώρα».

Tα τρία Άλφα της Γάζας
«Φτάσαμε στη Γάζα, γύρω στις 8.30 το βράδυ, μετά την υποδοχή πήγε 2 να πέσω για ύπνο. Ξύπνησα στις 6 το πρωί, με την αδρεναλίνη στα ύψη. Εκεί, στο μπαλκόνι του ξενοδοχείου, με το κύμα της Γάζας να σκάει στην αμμουδιά, έγραψα στο laptop ότι αυτό που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους που μόλις είχα γνωρίσει ήταν τα τρία Α της Γάζας: Αξιοπρέπεια, Αλληλεγγύη, Αντίσταση.
Αξιοπρέπεια, γιατί στους δρόμους δεν έβλεπες ούτε ένα χέρι να απλώνεται να ζητιανέψει. Μικρούς γαβριάδες, ξυπόλητους και ρακένδυτους, να μην σου ζητάνε τίποτα, να σου δίνουν το χέρι να σε χαιρετήσουν. Ούτε τσιγάρο δεν ζήτησαν αυτοί οι αποκλεισμένοι, από εμάς τους καλοζωισμένους δυτικούς.
Αλληλεγγύη, γιατί όπως έμαθα από φίλους την ίδια βραδιά, στη Γάζα, το ένα πιάτο φαϊ, όταν υπάρχει, θα μοιραστεί στα δυο, για να φάει και η διπλανή οικογένεια που δεν έχει.
Αντίσταση, γιατί 62 χρόνια τώρα, αυτός ο λαός αντιστέκεται, ματώνει σε έναν άνισο αγώνα απέναντι σε τανκ και με λιανοντούφεκα απέναντι σε πάνοπλα F16 και Απάτσι. Και δεν γονατίζουν».


Η αποστολή του Μαίου
«Η επόμενη αποστολή θα μεταφέρει στη Γάζα οικοδομικά υλικά, με τα εμπορικά σκάφη που θα έχουμε μαζί, γιατί αυτή τη φορά θα πάει ολόκληρη νηοπομπή από εμπορικά και επιβατικά σκάφη… Δεν μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα ανοικοδόμησης της Γάζας, χρειάζονται τεράστιες ποσότητες υλικών, όμως σε ανθρώπους που είναι αναγκασμένοι να ζουν μες τα μπάζα και δεν το βάζουν κάτω, εμείς συμβολικά, επικεντρωνόμαστε στη μεταφορά οικοδομικών υλικών, ακριβώς για να τονίσουμε αυτή την ανάγκη: ότι κάθε ελεύθερος άνθρωπος στον κόσμο, πρέπει να υπερασπιστεί το δικαίωμα των Παλαιστινίων κατοίκων της Γάζας, να ξαναχτίσουν τα σπίτια τους, τους δρόμους τους, τα σχολειά, τους παιδικούς σταθμούς, τα εστιατόριά τους… ότι τέλος πάντων κάθε πολιτισμένο κομμάτι γης θεωρεί ότι αποτελεί πολιτισμό.
Ότι και να κάνουμε είναι καταδικασμένο να είναι συμβολικό, γιατί οι ανάγκες είναι τεράστιες. Δεν μπορούμε εμείς να τις καλύψουμε. Η Γάζα θέλει τρόφιμα, φάρμακα και ιατρικό υλικό, καύσιμα για το ένα και μοναδικό εργοστάσιο ηλεκτρικής ενέργειας που λειτουργεί λίγες ώρες κάθε μέρα, με αποτέλεσμα μέχρι και τα νοσοκομεία να προσπαθούν να δουλέψουν με γεννήτριες…
Όταν πήγα, στο νοσοκομείο Αλ Σίφα, το μεγάλο νοσοκομείο της πόλης της Γάζας, μας πήγαν στο μαιευτήριο, στο τμήμα νεογνών, όπου από τις 8 θερμοκοιτίδες δούλευαν οι τρεις. Οι άλλες ήταν χαλασμένες αλλά δεν μπορούσαν να τις φτιάξουν λόγω έλλειψης υλικών. Θυμάμαι κάτι συγκλονιστικό: να έχει έρθει στον κόσμο ένα μωρό, να υπάρχει ανάγκη για μια ακόημ θερμοκοιτίδα, και τον γιατρό να μου λέει ότι αύριο ενδεχομένως να χρειαστεί να αποφασίσει ποιο από τα δυο θα αφήσει να πεθάνει, γιατί δεν υπάρχει θερμοκοιτίδα ελεύθερη…»


Λίγοι είναι οι άνθρωποι που θα μπορέσουν να ταξιδέψουν προς τη Γάζα, πολλοί είναι αυτοί που πρέπει να βοηθήσουν έμπρακτα για να γίνει πραγματικότητα το όνειρο.
www.shiptogaza.gr


Φωτογραφίες: Νικόλας Ζηργάνος (ντοκιμαντέρ), Πέτρος Γιώτης (αποστολή)

Μέρος του κειμένου δημοσιεύεται στο STATUS Μαϊου που κυκλοφορεί,
με τίτλο "Γάζα, Ολοταχώς"